Genel olarak toplumda zeka geriliği ebeveynler için utanılacak bir durumdur. Bu yüzden de bir an önce bunun çareleri aranarak bu istenmeyen durumun çok da dallanıp budaklanmadan ve duyulmadan halledilmesine yönelik girişimlerde bulunulur. Fakat diğer uçtaki üstün zekalı çocuklar aileler için gurur kaynağı olarak algılanır. Malesef bu algı bu çocukların da desteklenmesi gerektiği gerçeğinin göz ardı edilmesine sebep olabilmekte. Oysa ki tıpkı normal IQ nun altındakiler gibi üstünde olanlar da toplumun genelinden farklılıklarına bağlı olarak sıra dışıdırlar ve bu sıra dışılıkları onlarda da uyum sorunlarına sebep olur. Onların da desteklenmeye ve özel eğitime ihtiyaç duyduğunu unutmamak lazım.
Berat Hazıray'ın aşağıdaki yazısı üstün zekalı çocukları ve karşılaştıkları güçlükleri tanıtmak adına oldukça faydalı bir yazıdır.
Öğretmenler ve aileler için üstün yetenekli çocukları tanıma kılavuzu
Merhaba, bu yazımda geçen yıl gittiğim “Üstün Yetenekli Çocuklar” konulu eğitimin notlarını sizlerle paylaşacağım. 12 Hafta süren bu eğitimden çok şey öğrendim. Hem üstün yetenekli öğrencileri olan öğretmen arkadaşlarım, hem de üstün yetenekli çocukları olan anneler için bu paylaşımın faydalı olacağını düşünüyorum.
“Eşit olmayanlar için, eşit muamele yapmak, en büyük eşitsizliktir.”
Ülkemizde çoğu zaman “üstün zeka” olarak ifade edilen bu kavram, maalesef tam anlamıyla söylemek istediğimizi anlatmıyor. Aslında “Üstün yetenek” demek çok daha doğru.
Zeka, elle tutulup, gözle görülmeyen fakat var olduğuna inanılan bir güçtür. Doğuştan gelir. Bunun yanında, belli dönemlerde belli noktaları kaçırmamak gerekir. Uygun şartlar ve uyarıcılar zekayı besler. (aile, okul ve kitle iletişim araçları)
Yapılan gözlemler gösteriyor ki beyin gelişiminde zamanlama da çok önemli. Beyni zamanında uyarılan çocuklar daha iyi ve kolay öğreniyorlar. Çocuklar için 0-6 yaş dönemi çok kritik bir dönem. O dönemde öğrenme kapasiteleri çok yüksek. (Bizden dört kat daha fazla).
Üstün zeka nedir?
- Zekâ testlerinde 130 IQ puanı geçen kişiler üstün zekâlı olarak kabul edilirler.
- Üstün zekânın rakamlarla belirlenmesinin çok zor olduğuna inanılır.
- Üstün zekâ, genel zihinsel, özel akademik, yaratıcı-üretken, liderlik sanat veya psikomotor alanlarında üstün özellikler göstermek olarak tanımlanır.
- Yirmi birinci yüzyıla yaklaşıldıkça üstün zekâ tanımları daha da liberalleşti, “üstün zeka” “üstün yetenek” olmaya başladı.
- Amerika Birleşik Devletleri Üstün Zekâlı Çocuklar Ulusal Konseyi üstün zekâlı çocuğu; “ Bir ya da daha fazla alanda olağanüstü performans gösteren veya olağanüstü potansiyeli olan birey” olarak tanımlamıştır.
- Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesinde ise “Üstün veya özel yetenekli çocuk, özel akademik alanlarda veya zekâ, yaratıcılık, sanat ve liderlik kapasitesi yönüyle yaşıtlarına göre yüksek düzeyde performans gösteren ve bu tür yeteneklerini geliştirmek için okul tarafından sağlanamayan hizmet veya faaliyetlere gereksinim duyan çocuktur.” diye tanımlanmıştır.
- Üstün zekânın tanımı konusunda henüz evrensel düzeyde bir tanıma ulaşılmış değildir.
6 Tip üstün yetenekli çocuk var!
- Başarılı üstün zekalı çocuk – Küçük yaşta desteklenmiş, sistemi biliyor, keşfedilen ideal öğrenciler
- Yaratıcı/ hırçın – İnatçı, alaycı, otoriteyi sorgulayan, riskleri seven ve olumlu davranmayan
- Saklı bahçe – Potansiyelini saklayan, güvensiz, endişeli, bir anda başarı düşüklüğü yaşayabilir.
- Okulu bırakanlar – Agresif, akademik başarılı değil, geç tanınır, özel yetenekleri var ama okul onları takdir etmiyor.
- İki kere tanımlanmış – Üstün zekaya ek olarak öğrenme güçlüğü ya da fiziksel engelleri var, parlak fikirliler, dağınıklar, çok stresliler, 2dk. yerinde oturamazlar, defter tutamazlar, toplum dışlıyor, okulu bırakabilirler.
- Otonom öğrenciler – Sayıları az, okul başarısı yetmiyor, okul sadece bir araç, öğrenmeyi seviyorlar, bize ihtiyaçları yok, erken yaşta üst düzey başarılar sağlıyorlar.
Üstün yetenekli diye tanımladığımız çocukların özellikleri neler?
- Sağlık açısından normalin üzerinde bazı özellikler gösterirler. ( Kokulara, seslere daha duyarlıdırlar)
- El göz koordinasyonları ve refleksleri daha gelişmiştir.
- Küçük yaşta bazı ağır kavramları sorgularlar. (Ölüm)
- Mantıksal muhakemeler kurabilirler.
- Problem çözme becerileri gelişmiştir. (Karmaşık problemleri kolaylıkla çözerler.)
- Yaratıcı düşünürler. (Sınıf ortamını zorlayan fikirleri olabilir.)
- Ayrıntıları görürler, onlar için detaylar önemlidir.
- Sayılar, matematik ya da okumaya yatkındırlar.
- Yazarken sıkıntı yaşayabilirler çünkü çok hızlı düşünürler.
- Okumayı öğrenirken ses temelli öğretim yerine, cümle temelli öğretimde daha başarılı olurlar.
- Hafızaları çok kuvvetlidir.
- Çok fazla meraklıdırlar ve çok soru sorarlar. ( Amaçları konuyu dağıtmak değildir, fakat hep öyle algılanır.)
- Sözcük hazineleri çok fazladır.
- Zaman kavramı erken gelişir. ( Saati çabuk öğrenir ve zamanı hissederler.)
- Mekan duyguları gelişmiştir. ( yer, yön, sağ, sol…)
- İki işi aynı anda yapabilirler.( Dinler ve bir yandan da resim çizebilirler.)
- İçten denetimlidirler. Yapmak istiyorlarsa yaparlar.
- Empati yetenekleri gelişmiştir.
- İkna güçleri yüksektir.
- Dikkat süreleri uzundur.
- Gelişmiş bir mizah yetenekleri vardır.
- Yüzsek amaç ve idealleri vardır.
Üstün yetenekli çocukların yaşadıkları başlıca sorunlar nelerdir?
- Öğretmenleri onları ukala bulabilir.
- Arkadaşları dikkat çekmek istediklerini sanabilirler.
- Müfredatın %35 – %50’sini bilerek gelirler.
- Eğitim sistemindeki tekrarlardan sıkılırlar. ( Kendi öğrenmelerinin hızında eğitim alamadıkları için okuldan nefret edebilirler. Hatta fark edilip ona göre bir farklılaştırma yapılmazsa eğitim hayatlarını bırakabilirler.)
- Spesifik geri bildirimler beklerler.
- Düşüncelerini ifade ederken sözlerinin kesilmesinden çok rahatsız olurlar.
- İlgi ve merakları çok fazla olduğu için maymun iştahlı oldukları düşünülebilir.
- Okul kuralları ve öğretmenlerini çok sorgularlar.
- Yaşıtlarından çok büyük çocuklarla ve yetişkinlerle arkadaş olmak isterler.
- Bağımsız olmak ve tek çalışmak isterler. ( Zaman zaman buna izin verilmeli. Sürekli gruba dahil edilmeye çalışılmamalıdır.)
- Özgüvenleri ya çok yüksek, ya da çok düşük olurlar. ( Çevre ve öğretmen çok önemli)
- Haksızlığa hiç tahammülleri yoktur.
- Mükemmeliyetçidirler.
- Dünyaya karşı duyarlıdırlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder